Szerpowie

Słynny naród Szerpów (od którego popularnie przyjęło się wszystkich pomocników czy tragarzy nazywać, jak widać niezbyt słusznie, szerpami właśnie) zamieszkuje wysoko położone regiony wzdłuż rzeki Dudh Kosi (dudh – mleko, kosi – rzeka). Słowo Szerpa pochodzi z języka tybetańskiego i jest wynikiem nepalskiej wymowy złożenia wyrazów: sher – wschód i wa – lud. Pierwsi Szerpowie przybyli w pusty wówczas, a w porównaniu z Tybetem żyzny i przyjazny, rejon Khumbu około 500 lat temu ze wschodniotybetańskiej prowincji Kham. Nic dziwnego zatem, że w kulturze i języku tej grupy etnicznej zauważamy wiele cech wspólnych z tradycyjnym, a dziś niestety powoli odchodzącym w niebyt, Tybetem. Szerpowie często zamieszkują wioski wraz z przedstawicielami innych grup, możemy jednak być pewni, że najwyżej położone domostwa osady będą należały właśnie do nich. W Khumbu szerpańskie wioski spotykamy nawet na wysokości powyżej 4000 m n.p.m.Zimą, gdy wsie i pastwiska pokrywa gruba warstwa śniegu, a temperatura spada wiele kresek poniżej zera, tylko starsi mieszkańcy zostają w osadach. Młodzi udają się w cieplejsze południowe rejony, gdzie zajmują się handlem lub najmują do pracy. Do domów wracają najczęściej w okolicach święta losar – lutowego Nowego Roku. Szerpowie są jedną z najbardziej mobilnych nacji Nepalu. Ekonomiczne podstawy bytowania Szerpów osadzają się na czterech czynnikach: turystyce (przewodnictwo, tragarze, hotele), hodowli zwierząt (jaki, krowy, dzo – krzyżówka krowy i jaka), handlu (Namche Bazar, szlak handlowy z Tybetem przez Przełęcz Nangpa) i uprawie roli. Domy Szerpów w regionie Khumbu są zazwyczaj kamienne – dwukondygnacyjne z częścią mieszkalną na piętrze. Co ciekawe, odmiennie niż u Gurungów i wielu innych grup etnicznych, Szerpowie wydzielili między sobą klany egzogamiczne – Szerpa może szukać żony tylko poza własnym klanem.

Po dziś dzień można pośród Szerpów zauważyć zjawisko poliandrii – zawsze jednak mężowie jednej kobiety są braćmi. Poligamia również się zdarza, choć zdecydowanie rzadziej. Kiedy w rodzinie pojawia się trzeci syn zazwyczaj postanawia się, że „średni” zostanie, przynajmniej na jakiś czas, buddyjskim mnichem. Szerpowie, dzięki intensywnym kontaktom z uczestnikami himalajskich ekspedycji, trekkerami, pomocy ze świata na budowę szkół itd., wyróżniają się pośród górskich ludów Nepalu poziomem edukacji w zachodnim tego słowa znaczeniu. Obszar Khumbu zamieszkuje około 4000 Szerpów, ponad 20 000 osób z tej grupy etnicznej żyje w sąsiednich dystryktach, kilkaset osób w Kathmandu i rejonie Helambu. Ponad 10 000 Szerpów wyemigrowało do Dardżylingu i innych rejonów Indii.